Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 5 - Bài: Từ trái nghĩa - Lý Thành Danh

Moân Luyeän töø vaø caâu 
GVCN: Lý Thành Danh 
 Lớp: 5.7 
 Kiểm tra bài cũ: 
 Câu 1: Thế nào là từ đồng nghĩa ? 
Câu 2: Vì sao khi dùng từ đồng nghĩa cần lựa chọn cho phù hợp? 
BAØI MÔÙI 
TÖØ TRAÙI NGHÓA 
 I. Nhận xét: 
 1. So sánh nghĩa của các từ in màu đỏ trong đoạn văn dưới đây: 
 Phrăng Đơ Bô-en là một người lính Bỉ trong quân đội Pháp xâm lược Việt Nam. Nhận rõ tính chất phi nghĩa của cuộc chiến tranh xâm lược,năm1959,ông chạy sang hàng ngũ quân đội ta, lấy tên Việt Nam là Phan Lăng.sáu 1986, Phan Lăng cùng con trai đi thăm Việt Nam, 
về lại nơi ông đã từng chiến đấu vì 
chính nghĩa . 
 Phi nghĩa : 
 Chính nghĩa : 
Phi nghĩa và chính nghĩa là hai từ có nghĩa trái ngược nhau. Đó là những từ trái nghĩa. 
 Trái với đạo lí 
 Đúng với đạo lí 
 2. Tìm những từ trái nghĩa với nhau trong câu tục ngữ sau : 
 Chết vinh hơn sống nhục. 
 -Các từ trái nghĩa là : sống /chết, vinh / nhục 
( vinh: được kính trọng, đánh giá cao - nhục: xấu hổ vì bị khinh bỉ.) 
 Cách dùng các từ trái nghĩa trong câu tục ngữ trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện quan niệm sống của người Việt Nam ta ? 
  Cách dùng từ trái nghĩa trong câu tục ngữ trên tạo ra hai vế tương phản, làm nổi bật quan niệm sống rất cao đẹp của người Việt Nam -Thà chết mà được kính trọng,đánh giá cao còn hơn sống mà bị người đời khinh bỉ. 
Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau trong trong câu văn có tác dụng gì? 
Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau 
có tác dụng làm nổi bật các sự vật,sự việc, hoạt động, 
 trạng thái ....... đối lập nhau. 
Thế nào là từ trái nghĩa?Cho ví dụ. 
Việc đặt các từ trái nghĩa cạnh nhau có tác dụng gì? 
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. 
Ví dụ: cao – thấp; phải – trái; ngày – đêm 
Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau có tác dụng 
Làm nổi bật những sự vật, sự việc, hoạt động, trạng 
thái,đối lập nhau. 
Ghi nhớ 
III. Luyện tập 
Bài 1. Tìm các cặp từ trái nghĩa trong các thành ngữ, tục ngữ dưới đây : 
a, Gạn khơi . 
b. Gần mực thì gần đèn thì 
c. Anh em như thể tay chân 
 đùm bọc đỡ đần 
đục 
trong 
đen, 
sáng 
Rách 
lành 
dở 
hay 
 Bài 2: Điền vào mỗi chỗ chấm một từ trái nghĩa với từ gạch chân mỗi dòng sau để hoàn chỉnh các thành ngữ,tục ngữ sau : 
 a. Hẹp nhà..........bụng. 
 b. Xấu người..........nết. 
 c. Trên kính......... nhường. 
rộng 
 đẹp 
dưới 
Bài 3 Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau : 
a, Hòa bình 
b, Thương yêu 
c, Đoàn kết 
d, Giữ gìn 
xung đột ... 
: chiến tranh; 
: căm ghét 
;căm thù 
: chia rẽ 
;bè phái 
: phá hoại 
; phá phách 
Bài 4 Đặt hai câu để phân biệt một cặp từ trái nghĩa vừa tìm được ở bài tập 3. 
 *Hai câu,mỗi câu chứa một từ trái nghĩa: 
VD:Những người tốt trên thế giới yêu hòa bình. Những kẻ ác thích chiến tranh. 
 *Một câu chứa cả cặp từ trái nghĩa : 
VD: Chúng em ai cũng yêu hòa bình, ghét chiến tranh. 
1 
2 
4 
3 
TRÒ CHƠI LẬT HÌNH ĐOÁN TRANH 
Tìm thành ngữ có chứa cặp từ trái nghĩa: lên- xuống 
Lên thác xuống ghềnh 
Điền cặp từ trái nghĩa vào chỗ chấm thích hợp: 
.thì sốngthì chết. 
Đoàn kết 
chia rẽ 
Điền từ trái nghĩa thích hợp vào chỗ chấm: 
Áo rách khéo vá hơn lànhmay. 
vụng 
Tìm từ trái nghĩa trong câu sau: 
Xa-da-cô nhưng hình ảnh em còn mãi trong kí ức loài người. 
chết 
sống 
Đầu voi đuôi chuột 
Củng cố 
Thi đua tìm từ trái nghĩa 
DẶN DOØ 
Hoïc ghi nhôù ; taäp laøm baøi taäp; chuaån bò baøi sau : LUYEÄN TAÄP VEÀ TÖØ TRAÙI NGHÓA