Bài giảng Bài 19: Kim loại và hợp kim

 ®iƯn cùc chuÈn E0, m¹ng tinh thĨ cđa mét sè kim lo¹i kiỊm, rĩt ra nhËn xÐt.
- Suy ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc ®Ỉc tr­ng cđa kim lo¹i kiỊm.
HS; T×m hiĨu trong b¶ng tuÇn hoµn
HS nªu:
* CÊu h×nh electron .
- Nguyªn tư chØ cã 1 e ë líp ngoµi cïng thuéc ph©n líp s
* N¨ng l­¬ng ion ho¸ thø nhÊt nhá
*CÊu t¹o ®¬n chÊt: cã mang tinh thĨ lËp ph­¬ng t©m khèi, kh«ng bỊn.
* Sè oxi hoa+1
I. VÞ trÝ vµ cÊu t¹o
1. VÞ trÝ cđa kim lo¹i kiỊm trong b¶ng tuÇn hoµn
2. CÊu t¹o cđa kim lo¹i kiỊm
* CÊu h×nh electron : ns1
* I1 gi¸ trÞ nhá nhÊt trong c¸c kim lo¹i vµ gi¶m dÇn Li ®Õn C¸c.
*CÊu t¹o ®¬n chÊt: C¸c ®¬n chÊt cã mang tinh thĨ lËp ph­¬ng t©m khèi, kh«ng bỊn.
* Sè oxi ho¸: +1 trong c¸c hỵp chÊt
* Eo rÊt ©m
Ho¹t ®éng 2 (kho¶ng 5 phĩt). 
GV yªu cÇu HS ph¸t biĨu, 2-3 HS nhËn xÐt, bỉ sung vµ hoµn thiƯn.
HS lµm viƯc c¸ nh©n
- Quan s¸t b¶ng tãm t¾t cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cđa kim lo¹i kiĨm.
- §äc 1 sè th«ng tin trong bµi vỊ tÝnh chÊt vËt lÝ.
- Rĩt ra nhËn xÐt vµ ph¸t biĨu ý kiÕn.
2. TÝnh chÊt vËt lÝ
 Ho¹t ®éng 3 (kho¶ng 15 phĩt)
* GV yªu cÇu HS nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc cđa kim lo¹i kiĨm theo quy tr×nh sau:
Dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc ® KiĨm tra dù ®o¸n ® KÕt luËn
* Chĩ ý: Kh«ng thùc hiƯn ph¶n øng cđa kim lo¹i kiỊm víi axit v× ph¶n øng rÊt m·nh liƯt, g©y nỉ.
* GV cã thĨ cho nhãm HS quan s¸t mét sè thÝ nghiƯm: natri ph¶n øng víi n­íc (nhËn biÕt s¶n phÈm t¹o thµnh b»ng dung dÞch phenolphltalein vµ ®èt ch¸t khÝ H2); natri ch¸y trong khÝ Clo (nhËn biÕt s¶n phÈm t¹o thµnh b»ng dung dÞch AgNO3).
* KÕt luËn: Sau khi kiĨm tra dù ®o¸n, HS cã kÕt luËn vỊ tÝnh chÊt ®Ỉc tr­ng cđa kim lo¹i kiỊm.
* GV tỉ chøc cho HS lµm viƯc, tỉ choc th¶o luËn vµ GV hoµn thiƯn
HS lµm viƯc c¸ nh©n (hoỈc theo nhãm) vµ th¶o luËn toµn líp:
- Dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cđa kim lo¹i kiĨm, dùa vµo nh÷ng ®Ỉc ®iĨm vỊ vÞ trÝ, cÊu t¹o nguyªn tư.
- KiĨm tra dù ®o¸n: §äc c¸c th«ng tin trong bµi häc, nhí l¹i mét sè ph¶n øng ®· biÕt vỊ t¸c dung cđa kim lo¹i kiỊm vµ phi kim, víi dung dÞch axit, víi n­íc. ViÕt PTHH d­íi d¹ng tỉng qu¸t.
1. T¸c dơng víi phi kim
 2. T¸c dơng víi axit
3. T¸c dơng víi n­íc
3. TÝnh chÊt ho¸ häc
§Ỉc biƯt: Na ch¸y trong oxi kh« t¹o thµnh peoxit Na2O2, chÊt nµy ph¶n øng víi n­íc t¹o thµnh NaOH vµ H2O2 cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh.
2. T¸c dơng víi axit
 Khư dƠ dµng ion H+ trong dung dÞch axit t¹o thµnh khÝ H2. Ph¶n øng m·nh liƯt, g©y nỉ:
3. T¸c dơng víi n­íc
 Khư ®­ỵc n­íc dƠ dµng, t¹o thµnh dung dÞch baz¬ H2 :
2M + 2H2O 2MOH + H2 
Ho¹t ®éng 4 (kho¶ng 15 phĩt)
GV hoµn chØnh kÕt luËn nh­ SGK. 
GV yªu cÇu HS:
- Suy ®o¸n ph­¬ng ph¸p chung ®iỊu chÕ kim lo¹i kiỊm. 
- Kim lo¹i: Ph­¬ng ph¸p ®iỊu chÕ kim lo¹i kiỊm chØ cã thĨ lµm ph­¬ng ph¸p ®iƯn ph©n nãng ch¶y vµ kh«ng thĨ cã ph­¬ng ph¸p nµo kh¸c.
GV nhËn xÐt vµ kÕt luËn. 
- HS nghiªn cøu néi dung bµi häc. 
- Tãm t¾t mét sè øng dơng cđa kim lo¹i kiỊm.
- T×m thªm thÝ dơ cơ thĨ kh¸c.
2. §iỊu chÕ
ViÕt s¬ ®å ®iƯn ph©n, ph¶n øng ë mçi ®iƯn cùc vµ ph­¬ng tr×nh ®iƯn ph©n.
IV. øng dơng vµ ®iỊu chÕ
1. øng dơng
2. §iỊu chÕ
* Nguyªn t¾c: Do cã tÝnh khư rÊt m¹nh nªn ph­¬ng ph¸p duy nhÊt ®iỊu chÕ kim lo¹i kiỊm lµ ph­¬ng ph¸p ®iƯn ph©n nãng ch¶y.
M + + e ®pnc M
* §iỊu chÕ kim lo¹i Na:
- Nguyªn liƯu: NaCl tinh kiÕt
- Ph­¬ng ph¸p: §iƯn ph©n nãng ch¶y trong b×nh ®iƯn ph©n cã cùc d­¬ng lµm b»ng than ch×, cùc Êm b»ng thÐp.
Pthh: 
Ho¹t ®éng 5 :Cđng cè 
GV yªu cÇu HS nªu l¹i néi dung chÝnh cđa bµi häc vµ lµm mét sè bµi tËp.
1. ViÕt c¸c PTHH minh ho¹ vỊ tÝnh chÊt cđa K
2. H·y viÕt PTHH biĨu diƠn c¸c chuyĨn ®åi sau (M : kim lo¹i kiỊm)
M 	M2O 	MOH 	 M2CO3 	 MHCO3
MCl 	MOH
3. Cã thĨ ®iỊu chÕ kim lo¹i Na b»ng c¸ch nµo sau ®©y
A. §iƯn ph©n dung dÞch NaCl b·o hoµ
B. §iƯn ph©n dung dÞch NaOH 
C. §iƯn ph©n nãng ch¶y NaOH r¾n
D. §iƯn ph©n NaCl r¾n.
3. bµi tËp ë SGK vµ SBT.
Tuần 16	
Tiết:47 	Chương 6. KIM LO¹I KIỊM- KIỊM Thỉ- NH¤M
Ngày soạn: 20/11/08 	Bµi 29. méT Sè HỵP CHÊT QUAN TRäNG CđA klk
I. Mơc tiªu bµi häc
1. kiÕn thøc 
- BiÕt mét sè øng dơng quan träng cđa hỵp chÊt kim lo¹i kiỊm.
- HiĨu ®­ỵc tÝnh chÊt ho¸ häc cđa NaOH, NaHCO3, Na2CO3 vµ pp ®iỊu chÕ NaOH.
2. kÜ n¨ng
- BiÕt t×m hiĨu tÝnh chÊt cđa mét sè hỵp chÊt cơ thĨ cđa kim lo¹i kiỊm theo quy tr×nh chung: Suy ®o¸n tÝnh chÊt ® KiĨm tra dù ®o¸n ® KÕt luËn.
- BiÕt tiÕn hµnh mét sè TN vỊ TCHH cđa NaOH, NaHCO3, Na2CO3.
- ViÕt c¸c PTHH d¹ng ph©n tư vµ ion rĩt gän minh ho¹ cho tÝnh chÊt cđa NaOH, NaHCO3, Na2CO3.
- VËn dơng kiÕn thøc ®· biÕt vỊ sù thủ ph©n, quan niƯm axit, baz¬, TCHH cđa axit, baz¬, muèi ®Ĩ t×m hiĨu tÝnh chÊt cđa c¸c hỵp chÊt.
- BiÕt c¸ch nhËn biÕt NaOH, NaHCO3, Na2CO3 dùa vµo c¸c ph¶n øng ®Ỉc tr­ng.
II. chuÈn bÞ 
1. Dơng cơ
2. Ho¸ chÊt
-èng nghiƯm th­êng vµ èng nghiƯm chÞu nhiƯt
Na2CO3, n­íc cÊt vµ giÊy quú tÝm hoỈc dd phenolphtalein.
- èng nhá giät, ®ịa thủ tinh, ®Ìn cån
- C¸c dd CuSO4; NaHCO3; HCl; NaHCO3 Ca(OH)2 ; NaOH; HCl vµ phenolphtalein
- NaHCO3 r¾n, n­íc cÊt
III.ho¹t ®éng d¹y häc
1. KiĨm tra bµi cị
2. Bµi gi¶ng
Ho¹t ®éng cđa GV
Ho¹t ®éng cđa HS
Néi dung
Ho¹t ®éng 1 
· Cho HS quan s¸t èng nghiƯm ®ùng NaOH r¾n, thư tÝnh tan.
· GV thùc hiƯn mét sè TN kiĨm tra TCHH cđa NaOH: Hoµ tan NaOH vµo n­íc, nhá thªm vµi giät dd phenolphtalein råi chia thµnh hai phÇn b»ng nhau: thªm tõ tõ dd HCl vµo phÇn I; thªm tõ tõ dd CuSO4 vµo phÇn II. Quan s¸t HT, GT vµ viÕt PTPT, PTion rĩt gän.
· Tuú tØ lƯ mol gi÷a NaOH vµ CO2 cã thĨ t¹o muèi trung hoµ hoỈc muèi axit.
* GV cho biÕt NaOH cã nhiỊu øng dơng quan träng trong c¸c ngµnh CN chÕ biÕn dÇu má, luyƯn nh«m, xµ phßng, dƯt...
· GV giíi thiƯu nguyªn liƯu ®/c NaOH lµ dd NaCl b·o hoµ. Thïng ®iƯn ph©n cã cùc ©m b»ng Fe, cùc (+) b»ng than ch×.
Ho¹t ®éng 2
Lµ muèi axit, muèi cđa axit yÕu vµ baz¬ m¹nh.
· NaHCO3 cã ph¶n øng víi víi axit m¹nh h¬n; p/ø víi kiỊm, thủ ph©n trong n­íc cho m«i tr­êng kiỊm. Theo quan ®iĨm cđa Brostet, NaHCO3 cã t/c l­ìng tÝnh.
· GVlµm thÝ nghiƯm dïng giÊy quú tÝm thư m«i tr­êng dd, cho NaHCO3 t/d lÇn l­ỵt víi dd HCl, NaOH.
· C¸c muèi MHCO3 (M lµ kim lo¹i kiỊm) cã t/c t­¬ng tù NaHCO3.
·§äc SGK vµ nªu øng dơng cđa NaHCO3 -VD.
Lµm thuèc ch÷a ®au d¹ dµy, bét në, n­íc gi¶i kh¸t...
Ho¹t ®éng 3
· Na2CO3 cã ph¶n øng víi víi axit m¹nh h¬n; thủ ph©n trong n­íc cho m«i tr­êng kiỊm. Theo Brostet, Na2CO3 cã tÝnh baz¬.
· HS quan s¸t TN: thư tÝnh tan cđa Na2CO3, dïng giÊy quú tÝm thư m«i tr­êng dd, cho Na2CO3 t/d víi dd HCl.
· C¸c muèi M2CO3 (M lµ kim lo¹i kiỊm) cã t/c t­¬ng tù Na2CO3.
Lµ nguyªn liƯu trong SX thủ tinh, xµ phßng, giÊy, dƯt vµ ®/c nhiỊu muèi kh¸c; cã trong thµnh phÇn chÊt tÈy rưa trong gia ®×nh.
Ho¹t ®éng 4: Cđng cè Bµi tËp t¹i líp: 1, 2, 5 (tr132 SGK)
DỈn dß
ø Cho biÕt mét sè TCVL cđa NaOH.
ø Dùa vµo TCHH cđa baz¬ tan, dù ®o¸n TCHH cđa NaOH
Hs viÕt pthh x¶y ra trong TN, gi¶I thÝch
§äc SGK vµ tãm t¾t øng dơng cđa NaOH.
Cho biÕt tªn PP ®iỊu chÕ NaOH, nguyªn liƯu.
ø ViÕt s¬ ®å, PT§P dd NaCl cã mµng ng¨n.
- S¬ ®å §P: NaCl ® Na+ + Cl-
Cùc (+), anot: cã Cl-, H2O
 2 Cl- ® Cl2 +2e
Cùc (-), catot: cã Na+, H2O
 2 H2O + 2e ® H2 + 2OH
Nªu ®Ỉc ®iĨm cđa muèi NaHCO3.
ø Dùa vµo ®Ỉc ®iĨm cđa muèi NaHCO3, h·y dù ®o¸n tÝnh chÊt cđa muèi NaHCO3
HS quan s¸t TN, råi rĩt ra kÕt luËn vỊ t/c cđa NaHCO3
Nªu ®Ỉc ®iĨm cđa muèi Na2CO3.
Lµ muèi cđa axit yÕu vµ baz¬ m¹nh.
ø Dùa vµo ®Ỉc ®iĨm cđa muèi Na2CO3, h·y dù ®o¸n tÝnh chÊt cđa muèi Na2CO3.
ø Qua TN HS H·y kÕt luËn vỊ vỊ TCHH cđa NaHCO3.
·§äc SGK vµ nªu øng dơng cđa Na2CO3 –VD
I. Natri hi®roxit
1. TÝnh chÊt
· NaOH lµ chÊt r¾n, mµu tr¾ng, hĩt n­íc m¹nh, dƠ nãng ch¶y, tan nhiỊu trong n­íc, lµ chÊt ®iƯn li m¹nh:
 NaOH ® Na+ + OH-
· NaOH lµ mét kiỊm m¹nh, cã t/c chung cđa baz¬ tan: 
-T/d víi oxit axit, axit t¹o muèi trung hoµ hoỈc muèi axit: OH- + H+ ® H2O
2NaOH + CO2 ® Na2CO3 + H2O
NaOH + CO2 ® NaHCO3
- T/d víi dd muèi t¹o ra baz¬ kh«ng tan:
 3 OH- + Fe3+ ® Fe(OH)3 ¯ 
2. øng dơng (SGK)
3. §iỊu chÕ 
· Trong CN, NaOH ®­ỵc ®iỊu chÕ b»ng c¸ch ®iƯn ph©n dd NaCl b·o hoµ cã mµng ng¨n 
· S¬ ®å ®iƯn ph©n vµ PT ®iƯn ph©n:
–
PT§P: 2NaCl+2H2O 2NaOH +H2 +Cl2
II. Natri hi®rocacbonat vµ natri cacbonat
1. Natri hi®rocacbonat
TÝnh chÊt
· Ýt tan trong n­íc. Trong dd, ph©n li hoµn toµn thµnh ion:
 NaHCO3 ® Na+ + HCO3-
· DƠ bÞ nhiƯt ph©n hủ : 
 2NaHCO3 Na2CO3 + CO2 + H2O
· TÝnh chÊt l­ìng tÝnh
- T/d víi nhiỊu axit: 
HCO3-+H+ ®H2O+CO2.
HCO3- nhËn proton, nã cã t/c cđa baz¬.
- T/d víi dd baz¬: 
HCO3-+ OH- ® CO32-+H2O
HCO3- nh­êng proton, nã cã t/c cđa axit.
b) øng dơng SGK
2. Natri cacbonat
TÝnh chÊt
· Tan nhiỊu trong n­íc. Trong dd, ph©n li hoµn toµn thµnh ion: Na2CO3 ® 2Na+ + CO32-
· BỊn víi nhiƯt.
· TÝnh baz¬: 
-T/d víi nhiỊu axit: 
CO32-+ 2H+ ®H2O+CO2.
CO32- nhËn proton, nã cã t/c cđa baz¬.
Thủ ph©n cho m«i tr­êng kiỊm:
 CO32-+ HOH Û HCO3 - + OH-
(tÝnh baz¬ cđa dd Na2CO3 manh h¬n NaHCO3).
b) øng dơng SGK
 ; BTVN: 3,4 6 (SBT). 
Tuần 16	
Tiết:48 	Chương 6. KIM LO¹I KIỊM- KIỊM Thỉ- NH¤M
Ngày soạn: 20/11/08 	Bµi 30. kim lo¹i kiỊm thỉ
I. Mơc tiªu cđa bµi häc
1. KiÕn thøc
BiÕt:VÞ trÝ, cÊu h×nh electron, n¨ng l­ỵng ion ho¸, sè oxi ho¸ cđa kim lo¹i kiỊm thỉ; mét sè øng dơng cđa kim lo¹i kiỊm thỉ.
HiĨu:
- TÝnh chÊt vËt lÝ: nhiƯt ®é nèng ch¶y vµ nhiƯt ®é s«i t­¬ng ®èi thÊp, khèi l­ỵng riªng t­¬ng ®èi nhá, ®é cøng nhá. 
- TÝnh chÊt ho¸ häc ®Ỉc trùng cđa kim lo¹i kiỊm lµ tÝnh khư m¹nh, nh­ng yÕu h¬n kim lo¹i kim lo¹i kiỊm, tÝnh khư t¨ng dÇn tõ Be ®Õn Ba.
Ph­¬ng ph¸p ®iỊu chÕ kim lo¹i kiỊm tỉ lµ ®iƯn ph©n nãng ch¶y muèi clorua hoỈc florua 
2. KÜ n¨ng
- BiÕt thùc hiƯn c¸c thao t¸c t­ duy logictheo tr×nh tù:
VÞ trÝ, cÊu t¹o nguyªn tư ® tÝnh chÊt chung ® ph­¬ng ph¸p ®iỊu chÕ.
- BiÕt sư dơng c¸c th«ng tin ®Ĩ kiĨm tra dù ®o¸n vµ rĩt ra kÕt luËn vỊ kim lo¹i kiỊm thỉ c¨n cø vµo: kiÕn thùc ®· biÕt, th«ng tin ë bµi häc qua kªnh ch÷, kªnh hinh, b¶ng sè liƯu, quan s¸t 1 sè thÝ nghiƯm.
- ViÕt c¸c PTHH
 II. ChuÈn bÞ 
1.Dơng cơ
- B¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc.
- B¶ng tãm t¾t cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cđa kim lo¹i kiỊm thỉ phãng to.
- §Üa h×nh cđa 1 sè ph¶n øng cđa can xi.
- §Ìn cån, cèc, kĐp gç.
- S¬ ®å ®iƯn ph©n nãng ch¶y M