Bài giảng Tiết 4: Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

Ngày soạn
Ngày dạy
Lớp
Sĩ số
22/8/2010
12D
11E
 Tiết 4: KHÁI NIỆM VỀ XÀ PHÒNG VÀ
 CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP 
I. Mục tiêu bài học:
 1. Về kiến thức: HS biết 
 - Khái niệm, thành phần chính của xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp.
 - Hiểu được nguyên nhân tạo nên đặc tính giặt rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.
 - Phương pháp sản xuất xà phòng: pp chủ yếu sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
 2. Về kĩ năng : 
 - Sử dụng hợp lí an toàn xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp trong đời sống.
 - Tính khối lượng xà phòng theo hiệu xuất phản ứng
 3. Về thái độ: 
 - Biết được ứng dụng quan trọng của xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp.
 - Có ý thức sử dụng ,bảo vệ tài nguyên , môi trường
II. Chuẩn bị :
 GV:mẫu chất: xà phòng, bột giặt, nước rửa chén....
 HS: học thuộc bài cũ và chuẩn bị tốt bài mới
III. Tiến trình bài dạy :
 1. Kiểm tra bài cũ : 
 - Tính chất hoá học của lipit? Phương trình phản ứng minh hoạ? 
 - Làm bài tập 3 SGK
 2. Nội dung bài dạy:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Khái niệm xà phòng
GV: Cho HS quan sát mẫu xà phòng và bột giặt Yêu cầu Từ thực tế và nghiên cứu SGK nêu:
- khái niệm xà phòng 
- Các loại xà phòng
- Thành phần của xà phòng
HS: ng cứu SGK trả lời
GV: kết luận, cho HS quan sát một số mẫu xà phòng
Hoạt động 2: Phương pháp sản xuất
GV: Cho HS nghiên cứu SGK và nêu:
- PP sản xuất xà phòng bằng PƯ xà phòng hóa
- Viết PTHH dạng cấu tạo
- Nêu PP SX xà phòng từ ankan
HS: Nghiên cứu SGK trả lời và lên bảng viết PT
GV: KL và thông báo mặt hạn chế của việc SX xà phòng từ chất béo. Khai thác dẫn đến cạn kiệt nguồn tài nguyên 
Phương pháp ngày nay SX từ ankan hay các chất không phải là chất béo
Hoạt động 3: Khái niệm chất giặt rửa tổng hợp
GV: Cho HS nghiên cứu SGK nêu
- Khái niệm chất giặt rửa tổng hợp
- Tại sao lại sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
HS: Nghiên cứu SGK trả lời
GV: Cho HS thảo luận nhóm nêu:
- Phương pháp SX chất giặt rửa tổng hợp
- Thành phần chất giặt rửa tổng hợp
- Sơ đồ điều chế chất giặt rửa tổng hợp
- Phản ứng điều chế chất giặt rửa tổng hợp
HS: Thảo luận và báo cáo kết quả
Hoạt động 4: Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
HS: quan sát hình 1.8 sgk.
GV: Tại sao không nên dùng xà phòng để giặt rửa trong nước cứng ?
HS: do các muối panmitic hay stearat các kim loại hoá trị II khó tan trong nước nên làm giảm tác dụng của xà phòng.
GV: Chất tẩy rửa có ưu điểm gì so với xà phòng ?
HS: các muối của Axit đođexylbenzensunfonic lại tan trong nước cứng do đó có thể dùng chất giặt rửa cả trong nước cứng.
I. Xà phòng: 
1.Khái niệm:
- Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối natri hoặc muối kali của axit béo,có thêm một số chất phụ gia.
- Các loại xà phòng: xà phòng giặt,xp thơm
- Thành phần chủ yếu của xà phòng: là muối Na của ax panmitic hoặc ax stearic. Ngoài ra còn có thêm chất độn, chất tẩy màu, chất diệt khuẩn, chất tạo hương.
2.Phương pháp sản xuất:
-Muốn SX xà phòng người ta đun chất béo với dd kiềm trong thùng kín ở nhiệt độ cao
(RCOO)3C3H5 + NaOH 3RCOOH + 
 C3H5(OH)3 
Hỗn hợp muối các axit béo sinh ra ở dạng keo để tách ra khỏi hỗn hợp người ta thêm NaCl vào các muối của axit béo nổi lên được lấy ra sau đó được trộn với các chất phụ gia rồi ép thành bánh. Phần dd còn lại đun tách lấy glixerol
- Ngày nay SX còn theo sơ đồ: 
ankan → ax cacboxylic → muối của ax cacboxyli 
Thí dụ: (CH3 [CH2 ]14 CH2CH2[CH2]14 CH3 + O2 2CH3 [CH2 ]14 COOH 
 2CH3 [CH2 ]14 COOH Na2CO3 → 2CH3 [CH2 ]14 COONa + H2O + CO2↑
II. Chất giặt rửa tổng hợp:
1. Khái niệm:
Những chất không phải là muối Na hay K của axit cacboxylic nhưng có tính năng giặt rửa như xà phòng được gọi là chất giặt rửa tổng hợp.
Để hạn chế việc khai thác dầu mỡ động thực vật vào việc sản xuất xà phòng người ta SX chất giặt rửa tổng hợp
2.Phương pháp sản xuất:
- Chất giặt rửa tổng hợp được tổng hợp từ dầu mỏ
Muối Natri đođexylbenzensunfonat là thành phần chính của chất giặt rửa tổng hợpđược điều chế theo sơ đồ sau:
Dầu mỏ → Axit đođexylbenzensunfonic
→ Natri ođexylbenzensunfonat
CH3 [CH2 ]11-C6H4SO3H 
CH3 [CH2 ]11 - C6H4SO3Na
III. Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp:
-Không nên dùng xà phòng để giặt rửa trong nước cứng.
-Có thể dùng chất giặt rửa cả trong nước cứng.
4. Củng cố: HS nêu nội dung chính của bài
 Đọc bài tư liệu : Thành phần của bột giặt 
 GV: Cho HS liên hệ việc sử dụng xà phòng , tránh gây ô nhiễm môi trường.Cần lưu ý HS tác dụng diệt khuẩn của xà phòng, vệ sinh sạch sẽ nơi ăn chốn ở. 
5. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: Học thuộc lí thuyết 
 Làm bài tập 2,3,5 SGK 
Chuẩn bị bài luyện tập 
Kiểm tra của tổ CM(BGH) ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 Tổ trưởng