Bài giảng Tiết 13, 14, 15: Công thức - Đồng đẳng - đồng phân - danh pháp

TiÕt 13, 14, 15
Công thức - đồng đẳng - đồng phân - danh pháp
Ổn định lớp: 
12b1: / 12b2: / 12B3: / 12B4 / 12B5 / 12B6 / 12A /
12b1: / 12b2: / 12B3: / 12B4 / 12B5 / 12B6 / 12A /
12b1: / 12b2: / 12B3: / 12B4 / 12B5 / 12B6 / 12A /
Nội dung ôn tập
I. Este:
1. Công thức: CTC:	RCOOR/ 	( R,R/ có thể giống hoặc khác nhau, có thể no, không no hoặc thơm )
+ Este no đơn chức mạch hở: CnH2nO2 Hay CnH2n1COOCmH2m+1 
+ Anhiđrit axit: 	RCO-O-COR/ 
+ Halogenua axit: 	RCOX	+ Amit:	RCONR/2
2. Tên gọi: Tên gốc hiđrocacbon R/ cộng tên anion gốc axit có đuôi at 
VD: 	HCOOCH3 Etyl fomiat
 	HCOOC2H5 CH3COOCH=CH2
 ( Etyl fomiat ) ( Vinyl axetat )
 C6H5COOCH3 CH3COOCH2C6H5
 ( Metyl benzoat ) 	( Benzyl axetat ) mïi th¬m hoa nhµi
3. Đồng phân: 
+ Lấy axit fomic định vị, số nguyên tử cacbon còn lại viết cho ancol
+ Sau đó tăng mạch C cho axit giảm mạch C của ancol đến CH3-
VD: C3H6O2 	HCOOC2H5 	CH3COOCH3
II. Chất béo: 
 CH2 – O – CO - R1 CH2 – O – CO – C17H35 
 CH – O – CO - R2 Hay CH – O – CO - C17H35 
 CH2 - O - CO - R3 CH2 - O - CO - C17H35 
* Mét sè axit bÐo th­êng gỈp
 	C17H35COOH 	C17H33COOH 	C17H31COOH 
 	 Axit stearic 	 axit oleic axit linoleic
 	 Tnc = 700C 	 Tnc = 130C Tnc = 50C 
 	CH2 OCO C17H33 CH2 OCO C17H35 
 	CHOCOC17H33 	 CH2 OCO C17H35 
 	CH2OCOC17H33 CH2 OCO C17H35 
 	Triolein ( láng ) tristearin ( r¾n )
III. Cacbon hiđrat: 
Cacbonhi®rat lµ nh÷ng hỵp chÊt h÷u c¬ t¹p chøc th­êng cã c«ng thøc chung Cn(H2O)m.
* Gåm ba lo¹i tiªu biĨu quan träng:
+ Monosaccarit: Glucoz¬	 + §isaccarit: Saccaroz¬ + Poli saccarit: Tinh bét, xenluloz¬.
1. Glucoz¬: 
Glucoz¬ cã c«ng thøc ph©n tư lµ C6H12O6, tån t¹i ë hai d¹ng m¹ch hë vµ m¹ch vßng.
Glucoz¬ cã cÊu t¹o cđa an®ehit ®¬n chøc vµ ancol 5 chøc, cã c«ng thøc cÊu t¹o thu gän lµ:	CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O.
§ång ph©n cđa Glucoz¬: Fructoz¬: CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-C-CH2OH
 ||
 O
2. Saccarozơ: 	C12H22O11	Saccaroz¬ hỵp bëi a- Glucoz¬ vµ b- Fruct¬z¬.
+ Không chứa nhóm chức anđehit CHO
+ Mantozơ: Chứa nhóm chức anđêhit CHO
3. Tinh bột: (C6H10O5)n Được cấu tạo bởi amonozơ và amino pectin
Lµ mét polisaccarit cã cÊu trĩc vßng xo¾n, tinh bét biĨu hiƯu rÊt yÕu tÝnh chÊt cđa mét poliancol, chØ biĨu hiƯn râ tÝnh chÊt thủ ph©n vµ ph¶n øng mµu víi iot.
4. Xenlulozơ: Mçi m¾t xÝch C6H10O5 cã 3 nhãm -OH tù do, nªn cã thĨ viÕt c«ng thøc cđa xenluloz¬ lµ [C6H7O2(OH)3]n
Xenluloz¬ lµ polisaccarit vµ mçi m¾t xÝch cã 3 nhãm -OH tù do nªn xenluloz¬ cã ph¶n øng thủ ph©n vµ ph¶n øng cđa ancol ®a chøc.
IV. Amin: 
Amin lµ nh÷ng hỵp chÊt h÷u c¬ ®­ỵc t¹o ra khi thay thÕ mét hoỈc nhiỊu nguyªn tư hi®ro trong ph©n tư NH3 b»ng mét hoỈc nhiỊu gèc hi®rocacbon.
ThÝ dơ: NH 3; C6H5NH2 ; CH3NH2 
CH3-NH-CH3, CH3-N-CH3 , CH2=CH- CH2- NH2.
 |
 CH3
1. Ph©n lo¹i: Amin ®­ỵc ph©n lo¹i theo 2 c¸ch:
- Theo lo¹i gèc hi®rocacbon:( amin th¬m, amin bÐo, amin dÞ vßng) : C6H5NH2, CH3NH2 , 
- Theo bËc cđa amin. 
CH3-NH-CH3, CH3-N-CH3 (III)
 |
 (II) CH3
2. Danh ph¸p
C¸ch gäi tªn theo danh ph¸p gèc-chøc:	Ank + vÞ trÝ + yl + amin
C¸ch gäi tªn theo danh ph¸p thay thÕ:	Ankan+ vÞ trÝ+ amin
Tªn th«ng th­êng: 	ChØ ¸p dơng cho mét sè amin nh­ :C6H5NH2 Anilin, C6H5-NH-CH3 N-Metylanilin
Hỵp chÊt
Tªn gèc chøc
Tªn thay thÕ
CH3NH2
C2H5NH2
CH3CH2CH2NH2
CH3CH(NH2)CH3
C6H5NH2
C6H5 -NH-CH3
Metylamin
Etylamin
Prop-1-ylamin
(n-propylamin)
Prop-2-ylamin
(isopropylamin)
Phenylamin
Metylphenylamin
Metanamin
Etanamin
Propan-1-amin
Propan-2-amin
Benzenamin
N-Metylbenzenamin
3. §ång ph©n : 	Amin cã c¸c lo¹i ®ång ph©n:
- §ång ph©n vỊ m¹ch cacbon.	- §ång ph©n vÞ trÝ nhãm chøc.	- §ång ph©n vỊ bËc cđa amin.
VD : C3H9N	CH3CH NH2CH3 (1), CH3CH2CH2NH2(2), (CH3)3N (3) CH3CH2NH CH3 (4) 
V. Amino axit: Amino axit lµ nh÷ng hỵp chÊt h÷u c¬ mµ ph©n tư chøa ®ång thêi nhãm cacboxyl
 (-COOH) vµ nhãm amino (-NH2).
H2N-CH2-COOH, R-CH(NH2)-CH2-COOH, C6H4(NH2)COOH.
1. CÊu t¹o ph©n tư
* Nhãm - COOH vµ nhãm -NH2 trong amino axit t­¬ng t¸c víi nhau t¹o ra ion l­ìng cùc, ion nµy n»m c©n b»ng víi d¹ng ph©n tư.
ThÝ dơ:	
D¹ng ph©n tư D¹ng l­ìng cùc 
* §iĨm ®¼ng ®iƯn lµ ®iĨm pH cđa dung dÞch amino axit mµ t¹i ®ã c¸c ®iƯn tÝch tr¸i dÊu cđa ph©n tư ®· c©n b»ng.
2. Danh ph¸p: - Tªn thay thÕ: axit + vÞ trÝ + tªn axit cacboxylic t­¬ng øng.
- Tªn b¸n hƯ thèng: axit + vÞ trÝ ch÷ c¸i Hi L¹p + amino + tªn th«ng th­êng cđa axit cacboxylic t­¬ng øng.
- ThÝ dơ: 	
Tªn thay thÕ: Axit 2-amino-3-metylbutanoic
Tªn b¸n hƯ thèng: Axit a-aminoisovaleric
Tªn th­êng: Valin ViÕt t¾t: Val
axit 2-amino-3-phenylpropanoic
(phenylalanin)
axit 2-amino-3-metylbutanoic
(valin)
axit 2-amino-4-metylpentanoic
(l¬xin)
axit 2-amino-3-metylpentanoic
(isol¬xin)
H2N-CH2-COOH glixyl ( Axit a-amino axetic )	 ( gli )
VI. Peptit và protein:
1. Peptit là những hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc α-mino axit liết kết với nhau bằng các liên kết peptit
* Phân loại: peptit được phân thành hai loại
a, Oligopeptit: Gồm các peptit cĩ từ 2 đến 10 gốc α-amino axit được gọi tương ứng là đipeptit, tripeptit
b, polipeptit: Gồm các peptit cĩ từ 11 đến 50 gốc α-amino axit. Polipeptit là cơ sở tạo nên protein.
Phân tử peptit: Đầu N-liên kết peptit-đầu C
CTCT chung của peptit:
H2N-CHR1-CO-NH-CHR2-CO-NH-CHR3-CO- -NH- CHRn-COOH 
Đầu N 	 LK peptit Đầu C
 glyxylalanylvalin(Gly-Ala-Val)
2. Protein là những polipeptit cao phân tử cĩ phân tử khối từ vài chục nghìn đến vài triệu
- Protein được chia làm 2 loại:
- Protein đơn giản: là những protein chỉ chứa các gốc α-amino axit
- Protein phức tạp: protein đơn giản + thành phần “phi protein”( axit nucleic, lipit, cacbon hiđrat ).
* Cấu t¹o phân tử Protein
- Phân tử protein được cấu tạo từ một hoặc nhiều chuỗi polipeptit kết hợp với nhau hoặc với các thành phần phi protein khác.
- Các phân tử protein khác nhau về bản chất các mắt xích α-amino axit
- Đặc tính sinh lí của protein phụ thuộc vào cấu trúc của chúng, cĩ bốn bậc cấu trúc của phân tử protein: 
 α-amino axit trong mạch protein, cấu trúc này được giữ vững chủ yếu nhờ liên kết peptit.
...- NH-CHR1-CO-NH-CHR2-CO-NH-CHR3-CO-... Hay: (-NH-CHRi-CO -) n
VII. Vật liệu polime: 
 Trong ®ã:n: hƯ sè polime ho¸ - CH2-CH2- : m¾t xÝch CH2=CH2 : monome
* Ph©n lo¹i: 
+ Theo nguån gèc: -Polime thiên nhiên : tinh bột 
 -Polime nhân tạo hay bán tổng hợp : tơ visco, 	xenluloz¬ trinit¬rat 
+ Theo c¸ch tỉng hỵp : -Polime trùng hợp : polipropilen,  -Polime trùng ngưng : nilon – 6,6 
+ Theo cÊu trĩc: * Tªn cđa c¸c polime xuÊt ph¸t tõ tªn cđa monome hoỈc tªn cđa lo¹i hỵp chÊt céng thªm tiỊn tè poli. Polietilen
1. Chất dẻo: 
a. Kh¸i niƯm vỊ chÊt dỴo vµ vËt liƯu compozit
* ChÊt dỴo lµ nh÷ng vËt liƯu polime cã tÝnh dỴo
* VËt liƯu compozit lµ vËt liƯu ho¸ häc gåm Ýt nhÊt hai thµnh phÇn ph©n t¸n vµo nhau mµ kh«ng tan vµo nhau
b. Mét sè hỵp chÊt polime dïng lµm chÊt dỴo
* Polietilen (PE): 
ChÊt dỴo mỊm, nãng ch¶y trªn 1100C 
Dïng lµm mµng máng, vËt liƯu ®iƯn, b×nh chøa
n CH2 = CH2 (- CH2 – CH2 -)n
* Poli ( vinyl clorua) (PVC)
ChÊt r¾n v« ®Þnh h×nh, c¸ch ®iƯn tèt bỊn víi axit à vËt liƯu c¸ch ®iƯn , èng dÉn n­íc, v¶i che m­a 
nCH2 = CH (-CH2 - CH -)n
 Cl Cl
* Poli( metyl metacrylat)
 COOCH3
 nCH2 = C – COOCH3 (- CH2 – C - )n
 CH3	 CH3 
* Poliphenolfoman®ehit (PPF) hay bakelit
2. T¬
a. Kh¸i niƯm : t¬ lµ nh÷ng polime h×nh sỵi dµi vµ m¶nh víi ®é bỊn nhÊt ®Þnh
* t­¬ng ®èi bỊn víi nhiƯt, mỊm dai kh«ng ®éc, cã kh¶ n¨ng nhuém mµu
b. Ph©n lo¹i: * t¬ thiªn nhiªn 
* t¬ ho¸ häc: - T¬ b¸n tỉng hỵp: tơ visco.. - T¬ tỉng hỵp. T¬ poliamit
c. Mét sè lo¹i t¬ tỉng hỵp th­êng gỈp
* T¬ nilon-6,6: nH2N–[CH2]6 –NH2 +n HOOC–[CH2]4–COOH (–HN – [CH2]6 –NHCO–[CH2]4 –CO –) n + H2O
* T¬ lapsan: Thuéc lo¹i t¬ polieste ®ỵc tỉng hỵp tõ axit terephtalic vµ etylen glicol t¬ lapsan bỊn vỊ mỈt c¬ häc, bỊn víi nhiƯt, axit vµ kiỊm h¬n nilon ®­ỵc dïng ®Ĩ dƯt v¶i may mỈc 
* T¬ nitron hay olon: n CH2 = CHCN (- CH2 -CHCN -)n
 3. Cao su 
a. KhaÝ niƯm: cao su lµ vËt liƯupolimecã tÝnh ®µn håi
* Cao su thiªn nhiªn: * CÊu trĩc: (C5H8)n Hay Với n = 1500 – 15000 
TÝnh chÊt vµ øng dơng: Cã tÝnh ®µn håi, kh«ng dÉn ®iƯn, kh«ng dÉn nhiƯt, kh«ng thÊm n­íc, kh«ng thÊm khÝ, kh«ng tan trong n­íc vµ etanol, tan trong x¨ng vµ benzen
* Cao su tỉng hỵp: (Cao su buna, Cao su isopren) n(CH2=CH–CH=CH2) ( CH2-CH=CH–CH2)n